Aksara Siddhaṃ
Cithakan:Infobox writing systemSiddhaṃ (𑖭𑖰𑖟𑖿𑖠𑖽), sabubaré owah dadi rupa anyar banjur kondhang mawa aran Siddhamātṛkā,[1] ya iku jeneng aksara kang dianggo nulisaké basa Sangsekerta kawit taun 600-an tekan taun 1200-an. Aksara iki tumurun saka aksara Brahmi sarana aksara Gupta, lan nurunaké aksara Tirhuta, aksara Assam, aksara Bengali, lan aksara Tibèt. Panulisé jeneng aksara iki rada mbingungaké amarga tembung Siddhāṃ karo Siddhaṃ loro-loroné kaprah dianggo, sanajan ana kang ngarani tembung Siddhaṃ iku kang "bener".[2] Aksara iki kasil besutan aksara kang dianggo nalika mangsané Kraton Gupta. Jenengé aksara dijupuk saka tembung Siddhaṃ utawa Siddhaṃ astu (muga-muga sampurna) kang asring tinulisaké ing sesirahé pustaka.
Tembung Siddhaṃ ateges "paripurna" utawa "sampurna" cara Sangsekertané. Jejuluk liya aksara iki ya iku ing Cithakan:Lang-ja; bonji lan ing basa Cithakan:Zh.
Siddhaṃ iku kalebu abugida, dudu alfabèt, amarga saben pralambangé (karakteré) nglambangaké sawiji wanda. Hurup-hurup wyanjana tanpa sandhangan mesthi mawa swara hraswa 'a'. Panrapé sandhangan ngasilaké swara liya, anuswara, utawa wisarga. Tandha wirama bisa dianggo saperlu nandhani wyanjana wantah utawa tanpa swara kang kala-kala dadi pungkasané tembung-tembung Sangsekerta.
Babad
Akèh pustaangka pustaka Buda kang ginawa menyang Cina turut Dalan Sutra ditulis nganggo aksara Cithakan:IAST. Aksara iki tansah owah lan nglantari tuwuhé selingan-selingan cilik sajeroning aksara iki ing saben mangsa lan papan. Nanging, pigunané panggah ya iku kanggo nularaké pustaangka pustaka tantra Buda. Kala samana, wigati anggoné ngreksa pangucapé mantra, déné aksara Cina ora trap manawa dianggo nulisaké uni-uni Sangsekerta. Kanthi jalaran iki, aksara Cithakan:IAST mèlu kareksa ing Asia Wétan. Adat nulis nganggo aksara Cithakan:IAST lestari ing Asia Wétan sarana agama Buda Tantra.
Kūkai nepungaké aksara Cithakan:IAST menyang Jepang nalika dhèwèké bali saka Cina taun 806 saperlu maguru basa Sangsekerta marang pandhita-pandhita Nalanda, kang salah sijiné ajeneng Prajñā (Cithakan:Zh, taun 734–810-an). Rikala Kūkai nuju sinau aksara iki, dalan dharat kanggo merdagang lan jiarah menyang India ditutup déning Kakalifahan Abasiyah kang nembé mbabrahaké wewengkoné.
Ing Jepang, nulis mantra lan nurun sutra nganggo aksara Cithakan:IAST dadi kalumrahan ing papan pamulangan kawruh Buda Shingon lan Tendai saha ing sékté sinkrètis Shugendō. Hurup-hurup kang dianggo dijenengi Cithakan:Nihongo utawa Cithakan:Nihongo. Tripiṭaka Taishō kang kalebu wewatoné Buda Cina ngreksa panganggoné hurup-hurup Cithakan:IAST ing mantra. Wong-wong Buda Koréa uga isih ajeg nulis bīja nganggo aksara Cithakan:IAST rékan. Rerékan gagrag modhèren ya iku nulisaké unèn-unèn abasa Jepang menyang kaos oblong nganggo Bonji. Aksara Cithakan:IAST Jepang wis malih saka aksara asliné kang dianggo nulisaké sūtra, lan saiki wis rada béda saka aksara kunané.
Aksara Cithakan:IAST lumrah ditulis nganggo cawi kaya hurup-hurup Cina, lan uga ditulis nganggo panuli pring. Ing Jepang, cawi mirunggan aran Cithakan:Nihongo kanggo nggawé kaligrafi Cithakan:IAST kang resmi. Gagragé kang ora resmi aran Cithakan:Nihongo.
Ing madya abad angka 9, Cina nyingkiraké "agama-agama manca", nglantari dilarangé pustaangka pustaka Cithakan:IAST saka Jepang. Kala samana uga aksara-aksara liya, mligi aksara Déwanagari, nggantèni panganggoné aksara Cithakan:IAST ing India, déné ing Bangala aksara Cithakan:IAST owah dadi aksara Bengali. Kaanan iki njalari mung kari wewengkon Asia Wétan waé papan lestariné aksara Cithakan:IAST.
Rupa aksara Siddham kang mbédani dianggo ing Koréa. Gagrag iki adoh bédané saka pakemé kang dianggo ing Cina lan Jepang. Samana uga, tinemokaké bukti manawa aksara Siddham dianggo ing Asia Tengah kawit abad angka 7.
Kayadéné hurup-hurup Cina, sarjana Buda ing Jepang kala-kala nggawé pirang-pirang hurup mawa uni kang padha saperlu nambah surasa marang hurup-hurup Siddham. Kalumrahan iki tundhoné nuduhaké anané 'caruban' gagag tulis Cina lan gagrag tulis India lan dadi lantaran tulisan-tulisan Sangsekerta mawa aksara Siddham panjarwané bisa béda-béda gumantung pamacané, mèmper hurup-hurup Cina kang diaku wong Jepang. Mulané, ana manéka rupa hurup kanggo uni kang padha.[3]
Tulisan Siddham wiyahé diwaca saka kiwa manengen tumuli ndhuwur mangisor manawa kanggo nulisaké basa-basa India. Kala-kala uga, aksara iki ditulis nganggo gagrag Cina lumrahan, ya iku saka ndhuwur mangisor tumuli tengen mangiwa. Tulisan-tulisan dwiaksara Siddham-Jepang kawaca kanthi digèsèr 90 drajat manengen amarga tulisané aksara Jepang ditulis saka ndhuwur mangisor kaya lumrahé, banjur digèsèr 90 drajat bali amarga tulisané aksara Siddham ditulis saka kiwa manengen. Tundhoné, tulisané aksara Jepang katon nepi.
Ing sadawané mangsa, sawenèh sandhangan tambahan diréka kaya ta tandha waca, tandha ulang, tandha pungkas, ligatur mirunggan kanggo wyanjana jèjèr, saha sawatara ornamèn. Pralambang-pralambang iki durung sinandi ing Unicode. Pralambang nuqta uga kanggo ing tulisan-tulisan Siddham modhèren.
Hurup
Swara
Rupa ijèn Latin Minangka sandhangané hurup 
Rupa ijèn Latin Minangka sandhangané hurup
Cithakan:IAST 
Cithakan:IAST 
Cithakan:IAST 
Cithakan:IAST 
Cithakan:IAST 
Cithakan:IAST 
Cithakan:IAST 
Cithakan:IAST 
Cithakan:IAST 
Cithakan:IAST 
Cithakan:IAST 
Cithakan:IAST 
Rupa ijèn Latin Minangka sandhangané hurup 
Rupa ijèn Latin Minangka sandhangané hurup
Cithakan:IAST 
Cithakan:IAST 
Cithakan:IAST 
Cithakan:IAST
Rupa-rupa liya 
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Wyanjana
Andegan Apoksiman Frikatif Tenuis Aspirat Sinwara Sinwara enggos Nasal Glotal 
Cithakan:IAST
Vélar 
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cethak 
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Rétroflèks 
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Déntal 
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Bilabial 
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Labiodéntal 
Cithakan:IAST
Wyanjana jèjèr 
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Wyanjana jèjèr
kkṣ -ya -ra -la -va -ma -na Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
kabèhé ana 68 larik
- ↑ Gabungan hurup kang rupané padha dibusak saka tabèl iki.
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
- Rupa gabungan liya kang ngandhut hurup Cithakan:IAST.
Wanda-wanda ṛ
- Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Cithakan:IAST
Sawènèh wanda conto
Fon-fon Siddhaṃ
Aksara Cithakan:IAST isih ajeg minangka aksara kang ditulis-tangan. Sawenèh pangudi wis lumaksana nggawé fon-fon komputer masiya tekan sepréné durung ana kang kasil ngolah wyanjana jèjèr. Sing moncèr, Paguyuban Tulisan Digital Buda Cina wis nyipta fon Cithakan:IAST tumrap Cithakan:IAST Tisho digital, sanajan isih durung bisa ngolah kabèh wyanjana jèjèr. Piranti alus Mojikyo uga ngandhut fon-fon aksara Siddham, nanging mérang aksara Siddham marang babagan kang béda lan butuh fon béda-béda kanggo ngolah salayang.
Sistem input Cithakan:IAST kang gumantung marang fon CBETA, Siddhamkey 3.0, wis dibabar.
Unicode
Aksara Siddham ditambahaké menyang Pakem Unicode Juni 2014 bareng karo dibabaré édhisi 7.0.
Babagan Unicode kanggo aksara Siddham ya iku U+11580–U+115FF:
Cithakan:Unicode chart Siddham
Rujukan
Cathetan sikil
Bibliografi
- Bonji Taikan (梵字大鑑). (Tōkyō: Meicho Fukyūkai, 1983)
- Chaudhuri, Saroj Kumar (1998). Siddham in China and Japan, Sino-Platonic papers No. 88
- Stevens, John. Sacred Calligraphy of the East. (Boston: Shambala, 1995).
- Van Gulik, R. H. Siddham: An Essay on the History of Sanskrit Studies in China and Japan (New Delhi, Jayyed Press, 1981).
- Yamasaki, Taikō. Shingon: Japanese Esoteric Buddhism. (Fresno: Shingon Buddhist International Institute, 1988).
Pranala njaba
- Muktamsiddham — Fon Unicode bébas aksara Siddham
- Pandey, Anshuman (2014-01-08). "N4294: Proposal to Encode the Siddham Script in ISO/IEC 10646" (PDF). Working Group Document, ISO/IEC JTC1/SC2/WG2 and UTC. Retrieved 2014-08-19.
- Aksara Siddham ing kaca Omniglot
- Conto mantra-mantra Siddham Cithakan:Webarchive Kaca jaringan basa Cina.
- Mantra Katon klumpukan pépak mantra-mantra lan sūtra-sūtra aksara Siddhaṃ
- Bonji Siddham Pralambang lan Pangucap
- SiddhamKey Piranti alus kanggo nulis hurup-hurup Siddham
- ↑ Cithakan:Cite web
- ↑ Monier-Williams Sanskrit-English Dictionary, page 1215, col. 1 http://www.sanskrit-lexicon.uni-koeln.de/monier/
- ↑ http://www.unicode.org/L2/L2013/13110r-n4407.pdf